De vraag van onze opdrachtgever PWN (drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder) was duidelijk en tegelijkertijd ook een uitdaging voor ons. “Kunnen jullie een nieuwe uitkijktoren op de Kruisberg ontwerpen die bezoekers dit unieke landschap laat beleven en tegelijkertijd het gebied beschermt?”

Bezoekers maakten altijd graag gebruik van de oude uitkijktoren, maar deze was op een gegeven moment niet meer veilig. De wens voor een nieuw uitkijkpunt op deze prachtige locatie was dan ook vanzelfsprekend.

De ecologische waarde en natuurlijke waarde van het gebied zijn bij het ontwerpen van de nieuwe uitkijktoren belangrijke uitgangspunten geweest. Het ecosysteem van de duinen is kwetsbaar, dus elke aanpassing in het gebied moet zorgvuldig worden gedaan. Daarnaast moest het ontwerp aansluiten bij de identiteit van het Noordhollands Duinreservaat waar de Kruisberg onderdeel van uitmaakt. Ook moest de materiaalkeuze voor deze nieuwe uitkijktoren passen bij het materiaal zoals gebruikt bij de uitkijktoren Papenberg (met name cortenstaal).

Een zee aan inspiratie

Inspiratie voor de uitkijktoren vormt de vuurtoren als een icoon langs de kust: een “landmark” in de duinen op de hoogste plek in het landschap. Het beeld van de vuurtoren wordt vertaald naar een structuur die verwijst naar deze iconische vorm die de historische relatie tussen de duinen en zee benadrukt. De gekozen materialen en het voorgestelde ontwerp respecteren de unieke landschappelijke en ecologische waarden van het gebied.
Daarnaast is de ervaring van en voor de gebruiker tijdens het beklimmen van het hoogste niveau van de toren een inspiratiebron geweest. Het doel is om bezoekers de kans te bieden tijdens het klimmen de bomen en vogels te observeren en uiteindelijk op grote hoogte te komen.

Een vuurtoren van 12,5 meter hoog

Het ontwerpproces was uitdagend en creatief. Met de duinen als belangrijkste inspiratiebron leidde onze visie naar een unieke vorm voor de uitkijktoren als schetsontwerp. De ervaring van de gebruiker tijdens het beklimmen van de uitkijktoren zou bijzonder moeten zijn en tegelijkertijd zo min mogelijk zichtbaar. Tot slot moesten de materialen zorgvuldig worden gekozen. Hout en cortenstaal voor de constructiedelen zorgen voor een duurzame en veilige uitkijktoren. 

De uitwerking van het schetsontwerp naar een uitvoeringsplan en realisatie is in bouwteamverband opgepakt door PWN, HMG en BoschSlabbers. De grootste uitdaging was om de technische tekeningen en details af te ronden, zodat HMG met de bouw zou kunnen starten. Dat wij als ontwerpers ook betrokken waren in de technische fase als adviseurs kwam het uitvoeringsproces ten goede. Er zijn kleine wijzigingen aangebracht in het profiel van de trapleuning en de afmetingen van het maaiveld zodat we een grotere bezoekerscapaciteit kunnen faciliteren. Tijdens het gehele traject is de omgeving nauw betrokken geweest. Vertegenwoordigers van de inwoners van Heemskerk, direct omwonenden en diverse belangenverenigingen hebben allemaal een mooie bijdrage geleverd aan de realisatie van de uitkijktoren. Door deze intensieve samenwerkingen zijn we tot een prachtig eindresultaat gekomen.

Een groene onthulling

Het resultaat is een uitkijktoren die de flora en fauna van het gebied respecteert, zodat bezoekers deze door het ontwerp kunnen observeren. Drie verschillend georiënteerde niveaus bieden andere kijkhoeken om het gebied te verkennen. Op het eerste niveau kun je de bomen aanraken en de vogels horen. De buitentrap leidt naar het tweede niveau waar je dichter bij de natuur kunt komen en deze kunt observeren. Naarmate je klimt, wordt de ruimte smaller en nauwer en wordt de nieuwsgierigheid naar de top alleen maar groter. Uiteindelijk bereik je grote hoogte, je bevindt je op het bovenste platform recht boven de bomen en het hele landschap wordt voor je onthuld. Aan de ene kant zie je het bos en aan de andere kant de duinen en de zee. Een weids panorama van het adembenemende landschap.