Assenkruis in de polder

Het dorp Schoondijke dateert uit de 17e eeuw en ligt centraal in de Generale Prins Willempolder. Dorp en polder zijn in samenhang ontworpen en vertonen kenmerken van de renaissance. Zo valt het orthogonale assenkruis van de polder samen met assenkruis in het dorp. Dorp en polder vormen daarmee een hechte ruimtelijke eenheid. In de Tweede Wereldoorlog is Schoondijke zwaar getroffen tijdens de bevrijding van Zeeuws Vlaanderen. Na de oorlog is het dorp weer opgebouwd en geldt thans als een fraai voorbeeld van ‘wederopbouwarchitectuur’. Het assenkruis van het dorp is bij de wederopbouw gerespecteerd. Het aanwezige dorpsplein is echter wel van vorm veranderd. Van een relatief bescheiden en intiem vierkant renaissanceplein (50 x 50 meter) is het bij de wederopbouw omgevormd naar een veel groter rechthoekig plein (50 x 225 meter).

Van brede asfaltbaan naar ‘huiskamer’ van het dorp

Tot voor kort liep rijksweg 61 dwars door het dorp. Door de realisatie van een rondweg is het dorp autoluw geworden, maar de brede asfaltbaan van de rijksweg was velen een doorn in het oog. Een aantal bewoners maakte zich sterk voor de herinrichting en verenigde zich in ‘De Centrum Plan Commissie’. Door grote inzet van deze bewoners en de Dorpsraad is het gelukt geld vrij te maken voor de herinrichting van het centrum. Samen met de werkgroep heeft BoschSlabbers zich ten doel gesteld het Schoondijke opnieuw in te richten en daarbij de geest van de wederopbouw van het dorp te respecteren. Het plein in het centrum moet de ‘huiskamer’ van het dorp worden.

Een groene drager

Door de reorganisatie van wegen, parkeerplaatsen en trottoirs ontstaat ruimte voor een kwalitatieve invulling van de openbare ruimte. Het herinrichtingsplan voor het centrum van Schoondijke voorziet in een geleding van de ruimte door middel van twee krachtige bomenblokken. De bomenblokken definiëren op deze wijze drie open pleindelen en creëren gelijktijdig intimiteit. Onder de bomen door blijft de totale pleinruimte beleefbaar. De bomenblokken en het centrale grasveld geven het plein van Schoondijke groene drager.

Open planproces

Het dorp kent een betrokken gemeenschap. In een open planproces is met een enthousiaste werkgroep het plan tot stand gekomen. De grootste uitdaging was hoe een pleinruimte van maar liefst 225 x 50 meter intimiteit te geven. Dit als basisvoorwaarde om daadwekelijk als huiskamer te functioneren. Pleinen met vergelijkbare afmetingen zijn bekeken om te zien wat niet en wat vooral wél werkt. Op basis van deze bevindingen zijn een reeks modellen gemaakt. Alle ontwikkelde modellen hebben respect voor het unieke karakter van de wederopbouwarchitectuur die Schoondijke rijk is. Samen met de werkgroep is aan de modellen geschaafd om tot een voorkeursmodel te komen, die verder vertaald is naar een fraai ontwerp.

Een reeks van pleinen

De ruimte wordt onderverdeeld in een reeks van pleinen. Op het assenkruis van het dorp (en polder) bevindt zich het eerste pleindeel. Dit plein wordt omgeven door voorzieningen, cafés en de katholieke kerk. De vierkante vorm verwijst naar het renaissanceplein van het vooroorlogse Schoondijke. Het middelste pleindeel houdt een ruimte vrij voor het voormalige gemeentehuis. Een lichte verhoging verbindt het bomenblok met het plein en biedt een podium dat gebruikt kan worden tijdens feesten en manifestaties. De derde open ruimte bevindt zich aan de noordzijde van het plein, en vormt een mooie pleinruimte voor de protestantse kerk. Als verwijzing naar de wederopbouwarchitectuur met kenmerkende betonaccenten worden de pleinruimten tussen de bomenblokken uitgevoerd in stelconplaten.

Tastbaar duurzaam

Een groot aandeel verharding van het centrale plein en de toevoerwegen is vervangen door een groene invulling. Het beperken van verharding resulteert in tastbare duurzaamheid. In het centrale middengebied zijn grote delen ingericht als grasveld met een bomenraster. Bij de toevoerwegen heeft de laanbeplanting, het versmallen van de rijbaan en het gebruik van grasdoorgroeitegels bij het langsparkeren, gezorgd voor het verlagen van de vierkante meters verharding en een sterke vergroening van het beeld. Daarnaast is er tijdens extreme buien ruimte gereserveerd in het wegprofiel om water tijdelijk te bufferen.