Een stadspoort die niemand herkent

Tussen twee hoge spoordijken in Amsterdam-Oost, verscholen in de oksel van de rails, ligt station Amsterdam Muiderpoort. Wie er voor het eerst aankomt, herkent nauwelijks dat dit een stationsplein is. De omgeving voelt versnipperd, onoverzichtelijk en onveilig – als een vergeten plek in de stad, met een bijzondere geschiedenis en onderbenut potentieel.

Hoe maak je van zo’n plek opnieuw een herkenbaar en uitnodigend knooppunt? Een stationsomgeving die klaar is voor de toekomst, waar je veilig overstapt en graag even blijft?

Die vraag vormde de kern van de opgave van Vervoerregio Amsterdam – opdrachtgever van het project – in samenwerking met de Gemeente Amsterdam, Bureau Spoorbouwmeester, de Nederlandse Spoorwegen (NS), ProRail en het Gemeentevervoerbedrijf (GVB). Het was het vertrekpunt voor het Ambitiedocument met als zichtjaar 2040, dat BoschSlabbers samen met ZJA Architects & Engineers ontwikkelde.

Tijdens een reeks workshops werden de bestaande uitdagingen en toekomstscenario’s grondig geanalyseerd, met aandacht voor historische waardestellingen, technische analyses en de behoeften van gebruikers. Het resultaat is een richtinggevend kader voor de transformatie naar een nieuw, eigentijds en uitnodigend station Amsterdam Muiderpoort.

Historisch knooppunt met potentie

Station Amsterdam Muiderpoort is een bijzondere verkeershub, gelegen tussen twee spoorlijnen die zich splitsen in de wijk Amsterdam-Oost. Het functioneel-modernistische gebouw werd in de jaren 1930 van de vorige eeuw ontworpen als onderdeel van de grootschalige ‘Spoorwegwerken Oost’. Samen met de bijbehorende viaducten, onderdoorgangen en dienstgebouwen vormt het station een samenhangend historisch ensemble met stedenbouwkundige en architectonische waarde.

Van oorsprong ingericht voor een stad die auto’s ruim baan gaf en voor heel wat minder dagelijkse reizigers, onderging het station door de jaren heen verschillende ad hoc transformaties. Het leidde tot een sterk verouderde en verrommelde stationsomgeving, met een versnipperde ruimtelijke kwaliteit en een gebrek aan sociale veiligheid.

Met het Ambitiedocument station Amsterdam Muiderpoort richten BoschSlabbers en ZJA zich op een uitnodigend en efficiënt OV-knooppunt, met een centrale rol voor het Oosterspoorplein als verbinder tussen verschillende verkeersstromen en de omliggende wijken. Klimaatadaptatie, biodiversiteit en duurzame materialisering staan in deze mutatie centraal. Het gebied krijgt bredere, herkenbare toegangen, groene verblijfsplekken en een mix van functies die levendigheid stimuleren – zoals winkels, horeca en tijdelijke werkplekken. De verouderde onderdoorgangen krijgen een update, de verbinding met de omliggende buurt wordt versterkt, de spoortaluds worden met inheemse beplanting omgevormd tot ecologische verbindingen, en slimme verlichting en een levendige programmering creëren meer sociale veiligheid.

Ondergrondse fietsenstalling

Een bijzonder onderdeel in het ontwerp is het voorstel voor een ondergrondse fietsenstalling onder het Oosterspoorplein, die plaats biedt aan maar liefst 3.000 fietsen. De ingreep – gebaseerd op een haalbaarheidsstudie van Movares – moet niet alleen de rommelige bovengrondse fietsparkeerplaats oplossen, maar maakt op maaiveldniveau ook ruimte vrij voor groen, verblijf en overzicht. Op deze manier draagt de stalling direct bij aan de verblijfskwaliteit en de herkenbaarheid van het stationsplein – en aan de sociale veiligheid van het stationsgebied.

Stap voor stap van ambitie naar realiteit

Het Ambitiedocument station Amsterdam Muiderpoort vormt de basis voor een toekomstbestendig knooppunt met een herkenbare identiteit. De transformatie combineert de herontwikkeling van de monumentale gebouwen met de verbetering van de verblijfskwaliteit en de integratie van klimaatadaptieve maatregelen. De eerste stap voor een vernieuwd, veilig, aantrekkelijk en goed functionerend station is hiermee gezet, met een beoogde voltooiing rond 2040.

Link naar Ambitiedocument Station Amsterdam Muiderpoort