Nederland staat voor een grote ontwikkelingsopgave waarin we zowel binnenstedelijk als in nieuwe gebieden op zoek zijn naar ruimte. In deze uitdagende zoektocht is de bodem zelden een doorslaggevende factor. Nog te vaak wordt enkel de draagkracht van de ondergrond als randvoorwaarde gesteld en wordt dit technisch opgelost. De publicatie ‘Op Bodembasis’ verkent en benadrukt het belang van de bovenste bodemlaag. Naast draagkracht spelen ook eigenschappen zoals culturele verbinding, waterregulatie, biodiversiteit, klimaatregulering- en mitigatie een sleutelrol bij het realiseren van toekomstbestendige, duurzame en klimaatinclusieve steden.
Het driedelige onderzoek biedt een geïntegreerde aanpak om de (oorspronkelijke) bodem als fundament te benutten voor een nieuwe vorm van stedelijke ontwikkeling. Zo wordt een transitie ingeleid waarin bodem en water de basis vormen voor de inrichting van onze leefomgeving.
ONTWERPEND BODEMONDERZOEK
In de eerste fase zijn zes locaties in Alphen aan den Rijn onder de loep genomen. Door middel van ontwerpend onderzoek, veldwerk en laboratoriumstudies werden de kwaliteiten en eigenschappen van verschillende bodemsoorten onderzocht. Dit bood waardevolle inzichten in de kansen en beperkingen van bodemtypen voor stedelijke ontwikkeling.
De bovenste bodemlaag blijkt van cruciaal belang, en biedt onverwachte mogelijkheden bij het ontwikkelen van natuur- en klimaatinclusieve steden. Het onderzoek benadrukt daarom het belang van herstel, bescherming en verantwoord gebruik van deze laag, en laat zien hoe stedelijke functies afgestemd kunnen worden op de specifieke eigenschappen van de bodem.
Download deel 1 / het onderzoek
PRAKTISCHE HANDVATTEN VOOR BOUWEN VANUIT DE BODEM
Op basis van de inzichten uit de eerste fase is een handboek ontwikkeld dat ontwerpers, ambtenaren en ontwikkelaars ondersteunt bij bouwen met de bodem als basis. Dit handboek biedt een praktisch stappenplan voor zowel bestaande als nieuwe stedelijke gebieden en is toepasbaar op zand-, klei- en veenbodems. Stap voor stap wordt beschreven hoe verstedelijking kan aansluiten op de unieke waarden van de bodem.
Het handboek plaatst de bodem centraal in het ontwikkelproces en biedt concrete handvatten om water- en bodemgestuurde oplossingen te integreren in stedelijke plannen. Zo ontstaat een brug tussen natuurlijke bodem- en watersystemen en de stedelijke inrichting. Het resultaat: een duurzamer en veerkrachtiger stedelijk gebied, beter voorbereid op toekomstige uitdagingen.
VERBEELDING ALS INSPIRATIE
In de laatste fase van het onderzoek worden de bouwstenen en inzichten vertaald naar drie verbeeldingen. Deze bieden inspiratie om het handboek in de praktijk te brengen en de principes van bouwen met de bodem te omarmen. Ze geven ontwerpers, beleidsmakers en ontwikkelaars houvast om de bodem niet langer te negeren, maar juist als uitgangspunt te nemen voor duurzame verstedelijking.
De verbeeldingen zijn op aanvraag beschikbaar in hoge resolutie.
Het onderzoek ‘Op Bodembasis’ is een initiatief van een multidisciplinair team met BoschSlabbers, Deltares, Huib Sneep, Gemeente Alphen aan den Rijn, BPD Gebiedsontwikkeling en Vereniging GPKL. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, verstrekt via de Open Oproep ‘Bouwen vanuit de bodem’.
ONDER DE STRAAD
In de 5e editie van de straaDkrant ‘Onder de straaD’ verkennen we de ondergrond als basis voor een toekomstbestendige leefomgeving. De bovenste drie meter van de ondergrond in de publieke ruimte is overvol, terwijl daaronder nog ruimte ligt. Door de groeiende vraag naar ruimte voor vervangingen en ontwikkelingen neemt de druk verder toe.
‘Onder de StraaD’ onderzoekt hoe we meer ruimte kunnen creëren door private gebieden te benutten of de diepte in te gaan. Zo kunnen we het natuurlijke systeem respecteren en integreren, terwijl we tegelijkertijd ruimte maken voor toekomstige opgaven en een leefbare stad.
project data
Titel: Ontwerpend onderzoek 'Op Bodembasis'
Locatie: Alphen aan den Rijn
Mede mogelijk gemaakt door: Stimuleringsfonds Creatieve Industrie: Open Oproep 'Bouwen vanuit de bodem'
Samenwerking: Deltares, Huib Sneep, Gemeente Alphen aan den Rijn, BPD Gebiedsontwikkeling, Vereniging GPKL
Looptijd: 2023-2025
Type: Ontwerpend onderzoek inclusief handboek en verbeeldingen
Beeldcredits: BoschSlabbers, Jonge Honden
Projectcode: BS22-065
Contactpersoon : Stijn Koole