Bos: een krachtig instrument

Zeeuwse Bosvisie

De Zeeuwse Bosvisie

De Zeeuwse Bosvisie

De Zeeuwse Bosvisie

De Zeeuwse Bosvisie

De kern

Alles valt of staat met locatie

De aanleg van bos is een krachtig instrument om ruimtelijke kwaliteit te versterken, biodiversiteit te verrijken, stikstof te binden en recreatieve uitloopmogelijkheden te verruimen. Maar, hoe positief nieuwe bossen, houtsingels, heggen, boomgaarden en laanbeplantingen ook voor het landschap kunnen uitpakken, niet iedere plek is voor bosaanleg geschikt.

De nationale bossenstrategie streeft naar 10% meer bosareaal en dit opent kansen. In Zeeland werd deze kwantitatieve doelstelling door sommigen daarom ook als een bedreiging opgevat. Het gevaar ligt op de loer dat bosontwikkeling niet op de juiste plek gaat ‘landen’ daar waar bos de meeste meerwaarde biedt, ook ruimtelijk. Daar waar het landschap, cultuurhistorie of de natuur wordt versterkt, zou je over moeten gaan tot de aanleg van bos, dat is onze overtuiging. Bos of houtige landschapselementen zijn passend waar ruimtelijke structuren worden versterkt, zoals in Zeeland het geval is in de duinmanteling of de vele kilometers dijken die de historie van deze mooie provincie leesbaar maken.

“We kijken terug op een plezierige en een collegiale samenwerking binnen dit project. De aanwezige expertise en creativiteit binnen BoschSlabbers heeft geleid tot een brede waardering voor onze Zeeuwse Bosvisie en het proces waarmee deze visie tot stand is gekomen.”

– Reinier van Nispen, projectleider, Provincie Zeeland


De aanpak

Het koppelen van opgaven

Naast het versterken van het landschap kan bos ook bijdragen aan de oplossing van andere opgaven in het landelijk gebied. Bosontwikkeling kan, mits slim ontworpen, hand in hand gaan met thema’s als waterberging en energietransitie.

Daarnaast vergt de aanleg van bos grote stukken land en brengt deze flinke kosten met zich mee. Om ook tot een uitvoerbare visie te komen is het essentieel deze te koppelen aan andere actuele opgaven. Onze overtuiging is dat er zo eerder gronden en budget beschikbaar komen om het bosareaal van Zeeland verder uit te breiden.

Een mooi voorbeeld van het koppelen van opgaven vindt al plaats in zogenaamde ‘dorpsbossen’. Hiervan zijn er de afgelopen decennia ook in Zeeland een aantal aangelegd met een omvang van 5 tot 15 hectare. Deze waren van oorsprong bedoeld om een ommetje te maken en hadden vaak als nevendoel een verbeterde ruimtelijke inpassing van een dorpsrand, industrie of bedrijventerrein.

De Zeeuwse Bosvisie stimuleert de realisatie van deze dorpsbossen. Door deze op grotere schaal toe te passen verbetert de leefbaarheid van de Zeeuwse kernen. Dorpsbossen bieden het dorp een plek waar kinderen kunnen spelen en leren van de natuur, waar men op kleine schaal voedsel kan verbouwen, waar men in tijden van extreme neerslag water kwijt kan en in tijden van hitte koelte kan vinden.

Interessant detail

Vijftig tinten groen

Het Zeeuwse landschap is rijk geschakeerd en samengesteld uit een breed palet van landschapstypen. De binnenduinrand van Walcheren, met de bossen van de Manteling en de talrijke landgoederen en buitenplaatsen, is niet te vergelijken met de duinzoom van Schouwen. Het landschap van Zeeuws-Vlaanderen met zijn oude kreekstructuren, is daarnaast onvergelijkbaar met het heggenlandschap in de Zak van Zuid-Beveland.

‘Bos’ en ‘houtige landschapselementen’ zien er in deze landschappen altijd weer anders uit. Duinbos, landgoedbos, parkbos, moerasbos en dorpsbos vallen allemaal onder de noemer ‘bos’, maar bezitten een totaal verschillende recreatieve en ecologische waarde en tekenen op verschillende wijze het landschap. Dat geldt ook voor de houtige landschapselementen; laanbeplanting, elzenmeet, Zeeuwse haag, solitaire boom en boomgaard hebben een verschillende impact op het landschapsbeeld, de ecologische kwaliteit en de recreatieve beleving van het landschap. In de Bosvisie is daarom een ‘Zeeuwse legenda’ omschreven en verbeeld van de rijke schakering van bos en houtige landschapselementen die resulteren in een spreekwoordelijke ‘vijftig tinten groen’.


De uitkomst

Het Zeeuwse bosoverleg

De Zeeuwse Bosvisie is niet een product enkel en alleen van de provincie Zeeland. In tegendeel. Het ontwikkelen van bos gaat een veelheid aan partijen aan en het doel is dat ook zij zich herkennen in hún bosvisie. Daarom is deze Zeeuwse Bosvisie tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de Zeeuwse gemeenten, het waterschap en de terreinbeheerders. In een ‘Zeeuws bosoverleg’ is middels een reeks interactieve werksessies de Bosvisie tot stand gekomen. Daarvoor is eerst een provinciebrede ‘beleidskaart’ opgesteld waarin al het ruimtelijke beleid van Zeeland is verzameld en gekeken waar vanuit het huidige beleid wenselijke plekken zijn om bos te ontwikkelen of waar juist niet.

Vervolgens zijn breed de kansen opgehaald en verzameld op een ‘kansenkaart’ voor bosontwikkeling in Zeeland. Beide kaartbeelden vormen de basis voor de zeven zoekgebieden waar het wenselijk is bos te ontwikkelen in Zeeland. Ook hebben we met elkaar vastgelegd welke gebieden we met elkaar bij voorbaat uitsluiten vanwege hun karakteristieke openheid of hoge ecologische waarde.

Het resultaat is een Zeeuwse Bosvisie die richting geeft aan waar en op welke wijze bosontwikkeling wenselijk is. Het reikt strategieën aan om bos en/of houtige landschapselementen aan te leggen. We hopen dat de visie bovenal grondeigenaren inspireert om bos te ontwikkelen en zo Zeeland een stukje groener te maken, ook voor toekomstige generaties!

 

Project data

Titel: Bos: een krachtig element

Locatie: Provincie Zeeland

Omvang: 2.933 km2

Opdrachtgever: Provincie Zeeland

Samenwerking: Bosgroepen Zuid-Nederland, Piet Rombouts agroforestry, Ro&Ad

Looptijd: 2020

Type: Visie

Beeldcredits: BoschSlabbers, Beeldbank provincie Zeeland

Projectcode: BS20-001