Een blik op de toekomst

Nederland, een land waar dijken ingebakken zitten in ons nationaal DNA. Een reeks van verschillende typen dijken doorkruist ons koude kikkerlandje. En deze dijken gaan in de toekomst veranderen. Ze worden hoger, breder, sterker en slimmer. Er moet dus aan ontworpen worden. Dit roept een boel vragen op. Hoe willen we eigenlijk dat de toekomstige dijken in Nederland er uit gaan zien? Immers zit er een groot verschil tussen bijvoorbeeld Rijndijken, Waaldijken en IJsseldijken. En langs de IJssel zien de dijken er bovenstrooms heel anders uit dan in de IJsseldelta. Langs al deze verschillende typen dijken liggen twee grote vragen; Hoe moeten we omgaan met de maatregelen om de dijken te versterken? En hoe moeten we omgaan met andere ruimtelijke ontwikkelingen en initiatieven rondom de dijk? Want het doel is om bij deze ingrepen het lokale dijkDNA te behouden.

In het ‘Ruimtelijk Perspectief Dijken Overijssel’ (2017) onderzochten we het DNA van het Overijsselse deel van de dijken langs IJssel, Overijsselse Vecht, Zwartewater en de randmeerkusten. In ‘Gelders DijkDNA: Ruimtelijk Perspectief Dijken Gelderse IJssel en Splitsingspuntengebied’ (tweedelig, 2019) namen we –voortbouwend op dezelfde methodiek– de Gelderse IJssel en het splitsingspuntengebied van Rijn-Waal-IJssel onder de loep.

Het Ruimtelijk Perspectief is een inspirerend en sturend document dat de geschiedenis, de kwaliteiten van het landschap en de ontwerpprincipes benoemt om zo het dijkDNA te behouden en te versterken. Het hele document is opgebouwd op basis van de lagenbenadering. Deze lagen maken inzichtelijk hoe het landschap in elkaar zit en uiteindelijk ook waar per laag rekening mee moet worden gehouden.

Laat je paspoort zien

Bijzonder aan dit project is de methodiek die is toegepast. De dijken zijn ingedeeld in families. Zo heb je bijvoorbeeld de Sallandse IJsseldijk. Elk deelgebied binnen deze dijkenfamilie heeft zijn eigen opgaven en ambities. Soms wil je bijvoorbeeld de natuurlijke waarden versterken, militair erfgoed inpassen, aansluiten op het aansluitende landschapstype, of het recreatieve netwerk versterken. Terwijl op andere plekken op de Sallandse IJsseldijk weer hele andere opgaven liggen. Per deelgebied is dit daarom uitgewerkt in zogenaamde gebiedspaspoorten. Deze paspoorten maken direct inzichtelijk in welke principes je moet gebruiken voor het betreffende deelgebied. Dit maakt het voor toekomstige plannenmakers direct inzichtelijk waar ze rekening mee moeten houden.

Inspirerend rapport

In meerdere samenwerkingssessies zijn de overheden van beleidsmedewerker tot dijkbeheerders betrokken geweest bij het realiseren van dit document. Zij hebben de ontwerpprincipes, kaarten en gebiedspaspoorten mede aangescherpt, uitgebreid of verhelderd. De documenten zijn hierdoor binnen de organisatie goed bekend en bruikbaar. Zo is het Ruimtelijk Perspectief Dijken Gelderland na een eerste oplage van 45 stuks zelfs nog eens 80 keer bijgedrukt en verspreid binnen de Provincie, waterschappen en gemeenten.