De directe omgeving van het oude Vreeswijk (het huidige Nieuwegein) is al eeuwen een belangrijk waterknooppunt. Defensie en logistiek hebben er voor gezorgd dat in de loop der tijd forten, linies en sluizen zijn ontwikkeld. Eén van de laatste waterwerken die is aangelegd is de Prinses Beatrixsluis, inmiddels ruim vijfenzeventig jaar geleden. De Beatrixsluis vormt een essentiële schakel op de drukbevaren rechtstreekse hoofdvaarwegverbinding tussen Rotterdam – Amsterdam.
De monumentale sluis dreigt een knelpunt te worden door toenemend aanbod en grotere schepen. Daarom wordt het monumentale complex uitgebreid met een derde kolk waarbij respect voor het landschap, monument en historie vereist is.
Het totale ontwerp van BEA3X kenmerkt zich door eenvoud en pragmatisme. Eenvoud in de keuze voor een robuuste, degelijke roldeur met overzichtelijke, logisch aansluitende fuiken. Pragmatisch doordat vormgeving, maat/schaal en materiaalgebruik een logisch gevolg zijn van het functioneren. Dit is doorvertaald naar een viertal ontwerpuitgangspunten:
– Uit: EMVI-beoordeling BEA3X
Het sluiscomplex vormt de nautische ‘overstap’ tussen Lek en (Amsterdam-Rijn)kanaal, tussen verschillende landschappen en routes. Daar komt de wereld van onzekerheid, peilverschillen, dijken en wateropgaves samen met die van de veilige, lange, beplante lijnen van vervoer. Tevens is het de plek waar wandel-, fiets-, auto- en ecologische routes de vaarroute kruisen. Dit spel van overgang en confrontatie levert drie sferen op:
Voor een maximale beleving van de NHW is een aantal uitgangspunten gehanteerd. Allereerst wordt de waterzone tussen sluiscomplex en bedrijventerrein ’t Klooster door slim ontwerp meer dan verdubbeld.
In navolging van het Landschapsplan worden de betonnen NHW-objecten herplaatst als ‘objets trouvé’. De ‘objet trouvé’ zijn de authentieke bewijzen van de verdwenen stelling. Plaatsing in het landschap maakt dat de beschouwer zich gaat afvragen waarom deze objecten daar liggen en wat de betekenis er van is. Om deze beschouwer te helpen en de recreatieve waarde van het gebied te verhogen krijgt de bezoeker een toelichting door middel van ‘augmented reality’, kortweg AR.
Door een smartphone of tablet op een fysiek aangebrachte marker te richten wordt informatie via de viewer aangeboden in 2D of 3D. In 2D krijgt men een digitaal informatiepaneel. Bij 3D ontstaat de mogelijk een object ter plekke 3D op te roepen en te bekijken. Het object wordt geografisch vastgepind ten opzichte van de marker. De beschouwer kan er dan omheen lopen en het object van alle kanten bekijken. Het is zelfs mogelijk objecten digitaal op hun originele plaats ten opzichte van de marker te plaatsen. De beschouwer kan de schuilplaatsen en kazematten op hun originele plaats bekijken, terwijl de nieuwe realiteit van de scheepvaart er ongehinderd doorheen kan varen. Het verleden waart als een geest door de nieuwe werkelijkheid. Hiermee krijgt de historische waarde een extra impuls en wordt de samenhang van de NHW duidelijk.
BEA3X heeft markers ontworpen. Deze markers hebben een diameter van 2 m en liggen opgenomen in de verharding van de doorgaande noord-zuid verbinding aan de oostzijde van het kanaal. Op de markers staat een geabstraheerd beeld van het NHW object waar de desbetreffende marker betrekking op heeft.
– Uit: EMVI-beoordeling BEA3X
Extra aandacht werd tijdens het ontwerp besteed aan onder andere:
Project data
Titel: Plan vormgeving en inpassing 3e kolk Beatrixsluis Nieuwegein
Locatie: Nieuwegein, Utrecht, NL
Omvang: 115 ha
Opdrachtgever: BEA3X (BAM) i.o.v. Rijkswaterstaat
Samenwerking: Benthem Crouwel Architecten, BunkerQ
Looptijd: 2014-2015
Type: optimalisatie, ontwerp, landschappelijke inpassing, tender
Beeldcredits: BoschSlabbers, BunkerQ, BEA3X
Projectcode: HL 14-11