Meerwaarde bos en bomen

Waar begin je als je in de provincie met de grootste druk op de ruimte nog locaties zoekt voor de aanplant van bos en bomen? Door onder andere de ontwikkeling van meer bos en bomen niet als opgave op zich te zien, maar als onderdeel van de oplossing voor veel andere maatschappelijke opgaven. Bijvoorbeeld op het gebied van landschapsversterking, klimaatadaptatie, energietransitie, grondstofproductie, recreatie en verrijking van de biodiversiteit. In de Ruimtelijke Strategie Bos en Bomen hebben we de focus gelegd op de mogelijke meerwaarde van bos en bomen. Zo wordt duidelijk voor welk breed spectrum aan opgaven bomen ingezet kunnen worden. Door bos en bomen te koppelen aan andere relevante programma’s komt de aanplant ervan op de daarvoor geschikte locaties terecht.

Gezonde steden en robuust landelijk gebied

In een sterk verstedelijkte regio met grote maatschappelijke opgaven staat Zuid-Holland voor serieuze uitdagingen. Het landschap in en rond de steden en dorpen staat onder druk en de ruimte is schaars. De aanleg van bos en bomen is een krachtig instrument om ruimtelijke kwaliteit te versterken en kan uitstekend gecombineerd worden met andere opgaven zoals woningbouw, leefbaarheid, en gezondheid. Juist in de relatie tussen stad en land liggen er kansen om de samenhang te versterken en de wederzijdse meerwaarde meer te benutten. In minder verstedelijkte gebieden liggen kansen voor het versterken van het landschap.

Het Zuid-Hollandse landschap als basis

Zuid-Holland kent een grote verscheidenheid aan landschappen. Het is grofweg onder te verdelen in een viertal ‘landschapstypen’: de kust, de delta, het veen en de stad. Elk landschap kent zijn eigen karakteristieken, specifieke kansen en laadvermogen voor bos en bomen. Er wordt daarbij uitgegaan van de kernkwaliteiten die zijn vastgelegd in de desbetreffende gebiedsprofielen. Door met bos en bomen de landschappelijke structuren te versterken of een nieuwe laag toe te voegen, ontstaat een nog rijker Zuid-Hollands landschap.

Samen aan de slag in het ‘Bosberaad’

In de afgelopen jaren zijn mogelijke locaties voor bos en bomen breed geïnventariseerd. Vervolgens zijn deze verder aangevuld en aangescherpt met behulp van een tweetal zogenaamde bosberaden. In deze digitale workshops is samen met een brede selectie van stakeholders werkzaam in de regio gekeken welke kansrijke locaties er zijn om te komen tot meer bos en bomen. Het resultaat is een inventarisatiekaart die aangeeft waar bos en bomen daadwerkelijk meerwaarde kunnen bieden aan actuele opgaven. Deze kaart vormt een belangrijke pijler voor de ruimtelijke strategie.

Locaties per landschapstype

Aan de hand van de vier onderscheidende landschappen van Zuid-Holland zijn de meest kansrijke locaties voor bos en bomen geduid:

Kansen in de kustzone
In de sterk verstedelijkte kustzone van Zuid- Holland liggen nog kansen voor meer bos en bomen. Daar waar de recreatieve druk op de duinen groot is, kunnen meer bos en bomen zorgen voor extra ruimte waardoor de stikstofgevoelige natuur ontlast wordt. Daarnaast worden er kansen gezien in het versterken van de landschappelijke structuur van de Bollenstreek en de historische structuur van de landgoederenzone.

Kansen in de delta
Op de Zuid-Hollandse eilanden is de druk op de ruimte relatief gezien minder groot. Hier liggen dan ook meer kansen voor bos en bomen. De grootschalige zeekleipolders lenen zich goed voor grotere aaneengesloten bossen als nieuwe landschappelijke toevoeging, mogelijk in combinatie met de recreatie- en energieopgave.

Kansen in het veenweidegebied
Het veenweidegebied staat bekend om zijn open karakter en weidevogels. Toch zijn ook hier mogelijkheden om met behoud van de openheid gericht gebiedseigen beplantingen
toe te voegen. Daarnaast zijn er gebieden die sterk onderhevig zijn aan bodemdaling en op termijn niet langer geschikt zijn voor agrarisch gebruik. Hier liggen mogelijkheden om grotere bossen aan te leggen, in combinatie met vernatting zodat een dubbele stikstofwinst wordt gerealiseerd.

Kansen op de overgang stad-land
Op de overgang van stedelijk gebied naar landelijk gebied kunnen bos en bomen zorgen voor een kwaliteitsverbetering van de stadsranden en recreatief gebruik. Het landelijk gebied heeft de stad veel te bieden. Denk aan ruimte voor recreatie, voedselproductie, waterberging en klimaatopgaven. Bos en bomen kunnen ruimtelijk de drager zijn van veel van deze functies.

Schop in de grond!

Hoe zorgen we ervoor dat het niet blijft bij enkel mooie woorden? Hoe komen we daadwerkelijk tot ‘de schop de grond’ voor de aanplant van al deze bomen? We stellen hiervoor in een uitvoeringsparagraaf een 4-tal werksporen voor:

1. Een bosmakelaar

Met de aanstelling van een bosmakelaar wil de provincie de initiatieven die er zijn ondersteunen en zorgen dat deze versneld uitgevoerd worden. De bosmakelaar is hét aanspreekpunt binnen de provincie als het gaat om uitbreiding van het areaal bos en bomen. De bosmakelaar brengt vraag en aanbod bij elkaar.

2. Verbind opgaven

Daarnaast stellen we voor om bij lopende projecten en pilots in te zetten op het verbinden van opgaven. Een aantal kansrijke pilots zijn ook verbeeld in de visie, zoals de realisatie van het Koning Willem I Bos in de Zuidplaspolder en ontwikkeling van bufferbos in de Mient Kooltuinen in de stikstofgevoelige binnenduinrand bij Valkenhorst.  Ook de kansen voor een multifunctioneel stadsbos voor Schoonhoven en de ontwikkeling van windbossen voor de noordrand van Voorne-Putten zijn verkend.

3. Actieve lobby voor financiering en ruimte

Voor een aantal opgaven in het landelijk gebied wordt momenteel grote budgetten gereserveerd, zoals voor de stikstofproblematiek. Er dient tijdig ingespeeld te worden op deze budgetten. Het is daarbij van belang dat daarbij duidelijk en concreet geduid wordt  hoe bos en bomen bijdragen aan de oplossing voor dit probleem. Zo worden serieuze financiële middelen en de ambitieuze doelen uit de bossenstrategie gecombineerd.

4. Omvorming van bestaande regelingen en beleid

Daarnaast dienen beleid en regelingen aanplant van bos en bomen stimuleren, hetgeen het nu lang niet altijd doet. Een betere waardering van ecosysteemdiensten van bos en bomen is daarbij van groot belang. De kennis en informatie over ecosysteemdiensten en wijzigingen in regelingen dienen vervolgens op een toegankelijke manier gedeeld te worden voor een breed publiek. Het toevoegen van bos en bomen moet weer net zo vanzelfsprekend worden als bijvoorbeeld de wateropgave.

De link naar het rapport vindt u hier.