Nul op de meter

Nul op de meter, niet alleen voor je eigen huis maar voor de hele gemeente. De stad Utrecht wil in 2030 energieneutraal zijn. Utrecht heeft het initiatief genomen om met potentiële energieproducenten, bewoners, organisaties en bedrijven de mogelijkheden van grootschalige duurzame energieopwekking in Rijnenburg-Reijerscop te onderzoeken. Hierbij ligt de focus op zon- en windenergie.

Lange tijd leek de polder Rijnenburg voorbestemd om op te gaan in het stedelijk weefsel van groot Utrecht. De Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie 2013-2028 duidt Rijnenburg nog aan als potentiële locatie voor de bouw van 7000 woningen. Bij de herijking van deze visie in 2016 gaf de provincie echter aan niet voor 2028 woningbouw te ontwikkelen. De provincie ziet tot 2028 naast het huidige agrarische gebruik mogelijkheden voor de inrichting als ‘pauzelandschap’. Met vormen van duurzame energieopwekking. Het energielandschap moet daarnaast de recreatieve gebruiksmogelijkheden vergroten, de ecologische kwaliteiten borgen en Utrecht beter voorbereiden op de klimaatverandering. Door het tegengaan van verdroging, extra ruimte voor waterberging en voorkomen van hittestress.

Verschillende mogelijke uitwerkingen

De raad van Utrecht had gevraagd om tenminste 4 scenario’s. Één met alleen zon, één met een maximale energieopbrengst, één met een hoge energieopbrengst en weinig effecten voor omwonenden en één die geen slagschaduw op de gevels van omwonenden zou geven.

Laadkracht van het landschap

De basisgedachte is dat gekoppeld aan de energieopwekking wordt geïnvesteerd in een sterk groenblauw raamwerk.  De energiecomponent in de vorm van zonnevelden of windmolens wordt hier ingepast. De ontwikkeling van het energiepark wordt gekoppeld aan de versterking van de kwaliteit aan het landschap. Zo komen profiteren niet alleen de ontwikkelende partijen, maar ook de brede omgeving van het energiepark. De ontwikkeling van het energiepark moet het vehikel zijn om tegelijkertijd de ruimtelijke identiteit nieuwe kracht bij te zetten, de recreatieve gebruikskwaliteit te versterken en de ecologische veerkracht van het gebied te vergroten.

Plus voor iedere variant

In een participatief proces met de omgeving werd ontwerpend onderzoek ingezet om tot gedeelde ontdekkingen te komen. Zes scenario’s werden ontwikkeld. Ze beantwoorden de vraag van de raad en geven allen een eigen invulling aan het ‘pauzelandschap’. Naast het sterk groenblauw raamwerk heeft ieder scenario een eigen plus die iets voor de energie opbrengst, voor het landschap, de recreatieve toegankelijkheid en/of de natuur doet.

Scenario ‘Energie voorop’ maximaliseert de energieopbrengst uit wind- en zon, gekoppeld aan het versterken van natuur, landschap en recreatie. ‘Zon voorop’ doet dit ook, maar dan alleen met zonenergie.

Scenario ‘De ring’ koppelt de winning van hernieuwbare energie aan de snelwegen die het plangebied omgeven: de A12 en in mindere mate de A2. Het scenario ‘Kreek’ introduceert een nieuwe landschappelijke structuur waaraan de energie-initiatieven op gebied van zon en wind worden gekoppeld. De kreek vormt de ‘kapstok’ voor de verschillende energie-ontwikkelingen.

Het scenario ‘Nieuw Rijnenburg’ versterkt de historische noord-zuid gerichtheid van Rijnenburg. Het zet het onderscheid tussen ‘hoog & droog’ (stroomrug) en ‘laag & nat’ (kommen) sterker aan. Daarnaast introduceert het de ontwikkeling van een nieuw recreatief landgoed aan de Nedereindse plas. Het polderscenario is door de omgeving getekend en zet in op het optimaal open houden van het polderlandschap benoorden de Nedereindse weg.

Samen meer energie

Het draagvlak voor de ontwikkeling blijkt wisselend. Naast sterke voorstanders is er een aanzienlijke groep die de ontwikkeling met argusogen volgt. Zij zien de ontwikkelingen als bedreigend voor met name de natuurkwaliteit, de ruimtelijke kwaliteit en het woongenot.

Het beperkt draagvlak lijkt mede voort te vloeien uit het feit dat de urgentie en de omvang van de opgave onvoldoende worden ervaren. Een beter begrip van nut en noodzaak zal leiden tot meer begrip voor de ontwikkeling van het energiepark en de maatschappelijke acceptatie daarvan.