Van restgroen tot archeologisch park

Toen werd besloten het regionaal opstelterrein voor treinen van NS en Arriva vanuit het centrum van Groningen te verplaatsen naar het buitengebied van buurgemeente Haren, was de verontwaardiging in Haren groot. Niet voor het eerst leek de grote stad zijn problemen bij de buurman neer te leggen.

Daarop werd afgesproken dat het opstelterrein niet tot overlast voor de bewoners mocht leiden.

Aanvankelijk lag de focus op ‘het beperken van de schade’, op de bouw van een hoge muur of aarden wal, die dan vervolgens landschappelijk moest worden aangekleed.

Toen tijdens de voorbereiding tot een ieders verrassing bleek dat het opstelterrein op een archeologische schatkamer zou worden ontwikkeld, met vindplaatsen van late steentijd, via bronstijd en ijzertijd tot in de late middeleeuwen, werd de focus verlegd naar ‘het benutten van kansen’.

De aanleg van een geluidskering is gecombineerd met de ontwikkeling van archeologisch natuurpark.

Er is meer grond verworven waardoor een groter gebied beschikbaar is voor het versterken van de recreatieve gebruiksmogelijkheden, de verbetering van de agrarische bedrijvigheid (een nieuwe veetunnel onder het spoor) en verbreding van de natuurdiversiteit (bos, water, moerasoevers, hakhout, kruidenrijke graslanden, poelen voor de rugstreeppad).

Hier ligt een gebied waar mensen uit de omgeving kunnen wandelen en tijdens hun wandeling een verscheidenheid aan natuurbeelden beleven. Een gebied waar het voor de rugstreeppad nog altijd goed toeven is en waar ook andere soorten een goed leefgebied vinden. Maar ook een gebied waarin de gelaagdheid van het verleden herkenbaar aanwezig is, dat de mensen vertelt dat de bewoningsgeschiedenis van dit gebied veel verder terug gaat dan dat men tot voor kort voor mogelijk had gehouden.

Kansen benutten

De weerstand bij de omwonenden was in eerste instantie groot, men vreesde aantasting van het woongenot en waardevermindering van de huizen. Op druk bezochte gebiedsavonden hebben we uitgelegd dat de ontwikkeling van het rangeerterrein inderdaad een bedreiging vormt voor de aanwezige gebiedskwaliteit wanneer deze ondoordacht worden uitgevoerd. Maar omgekeerd, wanneer je het slim aanpakt en onverwachte koppelingen weet te leggen, kan deze ontwikkeling ook een vehikel blijken om het gebied interessanter te maken. Dat leidde tot een voorzichtige verandering, van ‘beperken van schade’ naar ‘benutten van kansen’. Dit vertaalde zich in een bredere opgave; het rangeerterrein moest zodanig worden vormgegeven en ingepast dat bestaande kwaliteiten behouden blijven, knelpunten tot een oplossing worden gebracht en nieuwe kwaliteiten duurzaam tot ontwikkeling worden gebracht, en dat alles zodanig dat het landschap van Haren in staat is zijn verhaal te vertellen.

Stap voor stap naar een ontwerp

Tijdens de gebiedsavonden werden bewoners en stakeholders geïnformeerd over de uitkomsten van aanvullend onderzoek naar archeologie, cultuurhistorie, flora en fauna, effecten op geluid en licht en konden zij reageren op de trapsgewijze planontwikkeling.
Aanvankelijk hebben wij drie mogelijke modellen gepresenteerd, die alle drie voldeden aan de voorwaarden van de opdrachtgevers als aan de wensen vanuit de omgeving.

Daaruit zijn twee voorkeuralternatieven gelijkwaardig verder uitgewerkt waarover de omgeving zich heeft mogen uitspreken. Dat leidde tot een breed gedragen voorkeursalternatief dat daarop door BoschSlabbers is uitgewerkt tot definitief ontwerp. Deze diende als basis voor de noodzakelijke bestemmingsplanwijziging.

Opening

Sinds juni 2019 is het archeologisch wandelpark geopend voor publiek. Het park is compleet met vlonderpaden, waterlopen, bomen, struiken en een kikkerpoel. Tevens staat er een replica van een historische boerderij als verwijzing naar de archeologische vondsten die in het gebied zijn gedaan en is een picknickplaats aangelegd.